Grootste aanwinst ooit voor Boijmans

Een vroeg schilderij van de legendarische Spaanse schilder Joan Miró is ondergebracht in de collectie van Museum Boijmans Van Beuningen. Hiermee heeft het Rotterdamse museum haar grootste aankoop ooit gedaan. Museum Boijmans Van Beuningen is Vereniging Rembrandt, het Mondriaan Fonds, de Vriendenloterij en de tientallen betrokken Rotterdamse fondsen en schenkers zeer dankbaar voor hun bijdragen om het werk onder te brengen in de Rotterdamse collectie, en daarmee Collectie Nederland. André Breton, grondlegger van het Surrealisme, noemde Miró al ‘de grootste surrealist van ons allemaal.’ Peinture-poème (Musique, Seine, Michel, Bataille et moi) (1927) is op 29 september officieel toegevoegd aan de Hoogtepunten van de Boijmans collectie door staatssecretaris voor Cultuur en Media Gunay Uslu. De toevoeging van het schilderij aan de surrealistische collectie is belangrijk voor het museum, het enige in Nederland met een dergelijke verzameling, want eventuele verwerving van Miró’s schilderijen werd lang als onmogelijk gezien. De collectie van Museum Boijmans Van Beuningen bevat surrealistische hoogtepunten van onder meer Salvador Dalí, Marcel Duchamp, Man Ray, Francis Picabia, René Magritte, Unica Zürn en Leonora Carrington. Deze collectie mag uniek genoemd worden en is tot stand gekomen door steun van fondsen, overheid, en Boijmans’ vele vrienden.

Gunay Uslu, staatssecretaris Cultuur en Media: “Dit schilderij is een verrijking voor de Collectie Nederland. Het is een belangrijk schakelstuk in het oeuvre van Miró en een versterking van de collectie vanwege de invloed die hij had op de CoBrA-groep. Dankzij de inzet van het museum Boijmans Van Beuningen, het Rijk, de Vereniging Rembrandt en andere donateurs kunnen straks heel veel mensen van dit prachtige werk gaan genieten.”

Sjarel Ex, directeur Museum Boijmans Van Beuningen: “De surrealistische collectie verkent de schatten en krochten van de menselijke geest, verkondigt de behoefte aan een nieuwe wereldorde, is een verzet tegen hiërarchie en burgerlijkheid. De surrealisten zijn een uniek bestanddeel van de Rotterdamse verzameling waaruit wekelijks, zo niet dagelijks uit de hele wereld om bruiklenen wordt gevraagd. Een Miró als deze miste al sinds het begin van de verzameling. Maar, zodra we weten wat we willen hebben, hebben we tijd. Wij kunnen als het nodig is generaties wachten op een bepaald schilderij. Het wachten is voorbij. Alle publieke en private fondsen, hartelijk dank voor deze prachtige aanvulling op de Collectie Nederland.”

Geert-Jan Janse, directeur Vereniging Rembrandt: “De Vereniging Rembrandt wil topkunst beschikbaar maken voor een zo breed mogelijk publiek en helpt musea ambitieus verzamelen. Met de verwerving van dit belangrijke schilderij van Miró gaat een langgekoesterde – en lang onmogelijk geachte – wens van Museum Boijmans Van Beuningen in vervulling. Deze fantastische aanwinst laat zien wat er mogelijk is voor de Collectie Nederland als we de handen ineenslaan. Ik ben de ruim 17 duizend leden van de Vereniging Rembrandt enorm dankbaar voor hun betrokkenheid bij ons gezamenlijk kunstbezit.”

Eelco van der Lingen, directeur Mondriaan Fonds: “Het schilderij Peinture-poème is een toonaangevend schakelstuk binnen het oeuvre van Miró. Het werk is bijzonder, omdat het een kantelpunt markeert waarin de kunstenaar zich afkeert van de academische schilderkunst en zijn unieke organische beeldtaal ontwikkelt binnen het abstract surrealisme. Deze richting vormt een belangrijke schakel naar andere kunststromingen en bewegingen, maar was binnen de Collectie Nederland nog te weinig vertegenwoordigd. Een bijzondere aanwinst dus, voor Nederland en het Nederlands publiek!”

Eerst onmogelijk, toch gelukt

Museum Boijmans Van Beuningen bewaart een in Nederland ongeëvenaarde collectie surrealisme en fantastische kunst. Deze collectie met surrealistische meesterwerken komt voort uit vriendschappen met de Brit Edward James (1907-1984). In het midden van de jaren 1930 steunde deze dichter en mecenas bevriende kunstenaars, onder wie Salvador Dalí en René Magritte, met aankopen en opdrachten. De stukken die het museum door bemiddeling van de toenmalige hoofconservator moderne kunst Renilde Hammacher eind jaren 1970 uit James’ collectie verwierf zijn hoogtepunten in de oeuvres van beide kunstenaars. Er ontstond een kerncollectie die geleidelijk is uitgebreid. Naast vele succesvolle aankopen zijn er een aantal kansen gemist. Voormalig directeur Coert Ebbinge Wubben laat in 1987 in een interview weten: ‘We hadden natuurlijk Tanguy moeten hebben en Miró. De twee grote leemtes zijn Tanguy en Miró, en ik vrees dat die er nooit meer zullen komen.’ Dat is nu met de hulp van onder anderen de Vereniging Rembrandt en het Mondriaan Fonds toch gelukt. De verwerving van Miró’s Peinture-poème betekent niet alleen dat de Collectie Nederland na zovele jaren wachten en gemiste kansen een intrigerend vroeg schilderij van deze invloedrijke Spaanse schilder heeft, maar ook dat Museum Boijmans Van Beuningen de sluitsteen in handen heeft voor om het levendige verhaal van het Surrealisme aan de wereld te kunnen vertellen.

Kringen in het water

Peinture-poème (Musique, Seine, Michel, Bataille et moi) is een van de laatste zogeheten droomschilderijen, een groep werken die Miró maakte tussen 1924 en 1927 en waarmee hij aan het begin van zijn carrière al liet zien dat de werkelijkheid voor hem groter was dan wat daar gewoonlijk onder wordt verstaan. In de loop van de tijd hebben surrealistische kunstenaars verschillende methoden en technieken ontwikkeld om bij het maken van hun werk het rationeel denken uit te schakelen, van spelletjes tot het gebruik van alcohol en drugs, van toevallig gevonden beelden of structuren tot trance, hypnose en – zoals Miró zelf aangaf – uithongering. Deze nieuwe aanwinst is een treffend voorbeeld van dergelijke surrealistische ideeën en technieken. Achteraf heeft Miró zelf over het schilderij gezegd: ‘Ik hield ervan om kringen in het water te maken. Ik hield van de weerspiegelingen en de veranderende kleuren in veranderend licht. Korte tijd later schilderde ik een schilderij dat de wandelingen langs de rivier [Seine] opriep.’

Steun

Peinture-poème (Musique, Seine, Michel, Bataille et moi) (1927) van Joan Miró kon worden verworven dankzij de steun van: Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Nationaal Fonds Kunstbezit, haar Dura Kunstfonds, haar Innorosa Fonds, haar Themafonds Moderne Kunst en de jaarlijkse bijdrage van het Prins Bernhard Cultuurfonds), Museaal Aankoopfonds, Mondriaan Fonds, Stichting Museum Boijmans Van Beuningen, VriendenLoterij, Stichting Bevordering van Volkskracht, G.Ph. Verhagen-Stichting, Kring van Eyck, Boijmans Business Club en Boijmans Corporate Members, Stichting Elise Mathilde Fonds, Erasmusstichting en diverse particulieren.