Boijmans collectie met de billen bloot

Het Rotterdamse depot toont naast de verzorging van de collectie ook de testfase van een topstukkenpresentatie. Hoogtepunten als Bruegel en Basquiat zijn nu van alle kanten te bewonderen op glazen ezels van architecte en ontwerper Lina Bo Bardi

Deze week werd in het depot een proefopstelling met hoogtepunten uit de museumcollectie opgebouwd. Depot Boijmans Van Beuningen is ontworpen als werkgebouw en bezoekers kunnen de totstandkoming van presentaties gewoon volgen. Het resultaat, 'Hoogtepunten uit de museumcollectie: proefopstelling', toont topstukken van voor- én achterkant en is sinds deze week te bezoeken. Dit is een voorproefje van een omvangrijkere presentatie later dit jaar. Bezoekers worden meegenomen in sporen uit de levensloop van geliefde collectiestukken en uitgenodigd om erover na te denken wat hun eigen topstukken zijn. De proefopstelling bevat veertien schilderijen, waaronder werken van Bosch, Bruegel, Rembrandt, Kandinsky, Munch, Van Gogh, Van Dongen en Basquiat, die tot en met 14 augustus te zien zijn in het depot, op de derde verdieping.

Proefopstelling: de ‘glazen ezels’ van Lina Bo Bardi

In de proefopstelling werkt het Boijmans-team voor het eerst met ‘glazen ezels’, een presentatievorm naar ontwerp van de Italiaans-Braziliaanse architecte Lina Bo Bardi (Rome 1914 - São Paulo 1992). Zij bedacht de glazen ezels voor het nieuwe gebouw van het Museu de Arte de São Paulo (1968). Voor haar was het een middel om schilderijen te ontdoen van hun ‘heilige’ karakter. Het zijn handgemaakte objecten die ook een achterkant hebben. De schilderijen hangen niet aan de wand, maar aan staanders in de vrije ruimte. Vanwege het transparante glas kun je ook de achterkanten bekijken. Deze geven informatie over het materiaal, de techniek en de herkomst van de schilderijen.

Achterkant van schilderijen

De achterkant zegt veel over hoe een schilderij is gemaakt. Allereerst kun je zien of het is geschilderd op paneel (hout) of op doek (linnen). Ook zegt de achterkant meestal iets over de restauratie van een schilderij. Soms zijn er kleine reparaties zichtbaar of blijkt een dun paneel te zijn verstevigd met latten. Een schilderij op linnen kan zijn ‘bedoekt’ (aan de achterkant beplakt met een nieuw doek). Op bijna elke achterkant zie je bovendien opschriften, nummers, etiketten of zegels van rode was. Dat zijn meestal de merktekens van vroegere eigenaars van het schilderij. Tot slot zitten er op de achterkant vaak heel wat stickers van andere musea. Zo ontdekken bezoekers bijzonderheden uit het ‘leven’ van een befaamd kunstwerk. Op de achterkant van ‘De toren van Babel’ van Pieter Bruegel, bijvoorbeeld, zie je een grote witte stempel van een vroege eigenaar: Elisabetta Farnese (1692-1766), koningin van Spanje. Ook zit er een brief op geplakt van D.G. van Beuningen, in wiens bezit het schilderij later kwam. In die brief vertelt hij dat het werk tijdens de oorlog op zijn landgoed was begraven, verpakt in een zinken kist.

Het depot is geen museum

Met de opening van het depot werd een nieuw concept werkelijkheid: elk museum heeft een depot, maar alleen Depot Boijmans Van Beuningen is publiek toegankelijk. Hier zijn de kunstwerken te zien als losse onderdelen van een enorme collectie. Het depot is een werkgebouw: kunst wordt schoongemaakt, geconserveerd, gerestaureerd, ingepakt, uitgepakt, getransporteerd en nog meer. De collectie is openbaar bezit en de museummedewerkers werken voor én met het publiek. Het depot laat zien hoe de kunst voor de toekomst wordt behouden.