‘nederland ⇄ bauhaus – pioniers van een nieuwe wereld’

9 februari tot en met 26 mei 2019

Het tweede weekend van februari 2019 opent ‘nederland ⇄ bauhaus’, met ruim 800 Bauhaus objecten. Het is de laatste grote expositie in Museum Boijmans Van Beuningen voor de renovatie. Op de dag van de opening, zaterdag 9 februari, is het museum voor iedereen gratis toegankelijk. 

Voorafgaand aan de ambitieuze vernieuwing van het museum in Rotterdam wordt nog eenmaal groots uitgepakt in de 1500m2 Bodonzaal. In 2019 is het honderd jaar geleden dat het Bauhaus werd opgericht, de legendarische kunst- en ontwerpschool waarvan de invloed nog steeds voelbaar is in de hedendaagse vormgeving en architectuur. ‘nederland ⇄ bauhaus – pioniers van een nieuwe wereld’ geeft een unieke inzage in de inspirerende wisselwerking tussen Nederland en het Bauhaus en legt voor het eerst in een groot overzicht, met ruim 800 objecten en kunstwerken, het Nederlandse Bauhaus netwerk bloot. Bij de tentoonstelling verschijnt een boek met twintig essays over ‘nederland ⇄ bauhaus’, en een interactieve digitale rondleiding. Verspreid over Rotterdam vinden Bauhaus-gerelateerde evenementen plaats. Op vrijdagavond 8 februari wordt de expositie geopend door Said Kasmi, Wethouder Cultuur van Rotterdam. Op zaterdag 9 februari heeft Museum Boijmans Van Beuningen open dag, en zijn behalve ‘nederland ⇄ bauhaus’ ook de tentoonstellingen ‘Als de luiken sluiten. Hoogtepunten uit de collectie’ en ‘Co Westerik: Dagelijkse Verwondering’ gratis te bezoeken.

Mienke Simon Thomas, conservator toegepaste kunst en vormgeving: “Deze tentoonstelling over de invloed van het Bauhaus past heel goed bij  Museum Boijmans Van Beuningen en bij Rotterdam: hij straalt ambitie uit, benadrukt het belang van samenwerking en is onmiskenbaar kleurrijk.”

‘nederland ⇄ bauhaus – pioniers van een nieuwe wereld’ laat met kunstwerken, meubels, keramiek, textiel, foto’s, typografie en architectuur zien wat de invloed van het Bauhaus was zien in Nederland  en andersom. De school, die in 1919 werd opgericht door Walter Gropius, kenmerkte zich meteen door vernieuwingsdrang, idealisme, ambities en creativiteit. Kunstenaars als Paul Klee, Wassily Kandinsky, László Moholy-Nagy en Oscar Schlemmer maakten deel uit van het lerarenkorps, maar ook Nederlandse pioniers als Theo van Doesburg, J.J.P. Oud, Mart Stam, Paul Citroen en Piet Zwart droegen bij aan het karakter van het Bauhaus. Het Bauhaus werkte vanuit het ideaal om mooi en functioneel design voor iedereen bereikbaar te maken. De radicale vormentaal en innovatieve productietechnieken daarbij zijn nog altijd van grote invloed. Het Bauhaus gedachtegoed verbreidde zich via een netwerk van personen, tentoonstellingen, tijdschriften, congressen, onderwijs en werkplaatsen. Niet alleen in Duitsland, maar ook in Nederland, vooral na de sluiting van het Bauhaus in 1933. In ‘ nederland ⇄ bauhaus’ kunnen bezoekers op kleine tablets met een interactieve tour de netwerkverbanden achter de tentoonstelling ontdekken.

Mienke Simon Thomas, conservator van de tentoonstelling: “Het is ongelofelijk hoe goed en snel die architecten en kunstenaars uit de jaren 20 en 30 elkaar zonder email of whatsapp, zonder radio of televisie en meestal zelfs zonder telefoon toch wisten te bereiken.”

Rotterdam, in de jaren ’20 de belangrijkste stad van het Nieuwe Bouwen, was de stad waar het modernisme het meest prominent tot uitdrukking kwam in de architectuur en vormgeving. Sociale woningbouwprojecten van de Rotterdamse stadsarchitect J.J.P. Oud trokken de aandacht van veel Duitse architecten, waaronder Walter Gropius. Ook Cees van der Leeuw, directeur van de Van Nelle Fabriek, raakte bevriend met de oprichter van het Bauhaus. Marcel Breuer, voormalig Bauhausdocent, ontwierp het pand van de Rotterdamse vestiging van De Bijenkorf in 1957, een gebouw dat symbool staat voor de wederopbouw van de stad.

In een serie zondagen in maart en april  en mei wordt op zes bijzondere architectuurlocaties, zoals de Kiefhoek, de Parklaanflat en Huis Sonneveld, met een korte lezing en rondleiding de relatie tussen Rotterdam en het Bauhaus geïllustreerd. Tussen het Museumpark Museum Boijmans Van Beuningen en de Van Nellef Fabriek zal een pendelbus rijden. In samenwerking met onder andere Scapino Ballet en het Rotterdams Philharmonisch Orkest wordt een randprogramma opgezet met mini-colleges op zaal, Bauhaus-muziek en theater, performances en workshops. Ook kan men rondleidingen nemen langs de verschillende Bauhaus-plekken in Rotterdam.

Het curriculum van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag is nog altijd geïnspireerd op dat van het Bauhaus. Museum Boijmans Van Beuningen heeft daarom vierdejaarsstudenten van de bachelor Interieurarchitectuur en Meubelontwerpen uitgenodigd om een eigentijdse pop-upinstallatie en parade te ontwerpen waarbij het publiek iets kan leren over de ontwerpprincipes van het Bauhaus. De parade en pop-upinstallatie zijn op verschillende momenten en locaties in Rotterdam te bewonderen. Het onderzoek voor dit project wordt ook gepresenteerd bij ‘nederland ⇄ bauhaus – pioniers van een nieuwe wereld’ in het museum.

Bij de tentoonstelling verschijnt een wetenschappelijke publicatie onder redactie van conservator Mienke Simon Thomas en auteur designhistoricus Yvonne Brentjens. Eenentwintig specialisten uit Duitsland en Nederland leverden hieraan een bijdrage. Verkrijgbaar (NL/ENG – 34,95 euro) vanaf 9 februari in de Museumwinkel en de webshop.

Op donderdagmiddag 11 april van 13.00 tot 17.00 uur organiseert Museum Boijmans Van Beuningen in Arminius een Bauhaus-symposium, waar Nederlandse experts achtergronden en nieuwe feiten over het ‘nederland ⇄ bauhaus’ netwerk zullen belichten.

‘nederland <-> bauhaus - pioniers van een nieuwe wereld’ wordt mede mogelijk gemaakt door een bijdrage uit de nalatenschap van Cor de Wit en Sjoukje de Wit-Jelsma en door de genereuze steun van de BankGiro Loterij, Blockbusterfonds, Mondriaan Fonds, Prins Bernhard Cultuurfonds (mede dankzij het Breeman Talle Fonds), Goethe Institut, Stichting Gifted Art, Boijmans Business Club, Boijmans Corporate Members, Kring Van Eyck, Rotterdam. Make it Happen. en Gemeente Rotterdam. Bruiklenen zijn onder meer afkomstig van de Fondation Beyeler in Basel, het Von der Heydt Museum in Wuppertal, de Klassikstiftung in Weimar, de Josef and Anni Albers Foundation in de VS, het TextielMuseum in Tilburg, het Stedelijk Museum in Amsterdam, het Gemeentemuseum in Den Haag en van tientallen particuliere verzamelaars.

Vanaf 2019 gaat het museum de noodzakelijke renovatie in. In deze Transit-periode trekt het museum de stad Rotterdam en de wereld in om publiek te raken met zijn internationale topcollectie. Acht buurlocaties in de stad gaan een unieke samenwerking aan onder de noemer ‘Boijmans bij de Buren’. De Kunsthal zal als eerste een tentoonstelling met werk uit de Boijmans Van Beuningen collectie openen. In elf verrassende tentoonstellingen houden de acht buren uiteenlopende collectiestukken bezoekbaar. Boijmans opereert daarnaast in het buitenland, met reizende tentoonstellingen. Vanaf schooljaar 2019 maakt het museum Rotterdamse scholieren bekend met échte collectiestukken met ‘Boijmans in de Klas’. De droom is een locatie ‘op Zuid’, een proeftuin voor de jonge generatie, waaraan hard wordt gewerkt. Ondertussen vordert de bouw van Depot Boijmans Van Beuningen, het eerste publiek toegankelijke kunstdepot ter wereld dat in 2021 opent en waar de 151.000 kunstwerken veilig worden getoond en verzorgd. Tot en met 26 mei is de tentoonstellingsvleugel van het museum nog geopend met een tentoonstelling over Bauhaus, Co Westerik en de hoogtepunten uit de collectie.