Museum Boijmans Van Beuningen ruim drie maanden in het teken van surrealisme

Summary

Vanaf zaterdag 11 februari kunnen bezoekers van Museum Boijmans Van Beuningen zich onderdompelen in het surrealisme. Allereerst biedt de tentoonstelling Gek van surrealisme een fantastisch overzicht van de vroege jaren van het surrealisme aan de hand van vier verzamelaars. Daarnaast zijn tentoonstellingen te zien van hedendaagse kunstenaars Paul van der Eerden, Melanie Smith en Rhonda Zwillinger die allen in zekere zin geïnspireerd zijn door, of gerelateerd zijn aan surrealistische kunstenaars. Als klap op de vuurpijl presenteert het museum circa honderd werken van surrealisten uit de rijke museumcollectie die in de afgelopen decennia is opgebouwd.

Het is momenteel een komen en gaan van koeriers in Museum Boijmans Van Beuningen. Transporten met werken van kunstenaars als Salvador Dalí, Max Ernst, René Magritte, Joan Miró, Yves Tanguy, Leonor Fini en Leonora Carrington arriveren voor de grote overzichtstentoonstelling van dit voorjaar, Gek van surrealisme.

Wallpower

Het gaat zonder uitzondering om sensationele schilderijen met wallpower. Samengebracht met sculpturen en bibliofiele stukken tonen ze toonaangevende surrealisten. ‘Een surrealistententoonstelling van dit kaliber komt maar eens in de vijftig jaar voor,’ zegt directeur Sjarel Ex. Conservator en samensteller van de tentoonstelling Saskia van Kampen-Prein: ‘Dit konden we alleen voor elkaar krijgen door nauw samen te werken met twee belangrijke Europese instituten: de Scottish National Gallery of Modern Art en de Hamburger Kunsthalle.’

Pioniersgeest

Gek van surrealisme was eerder te zien in Edinburgh en in Hamburg en kreeg in elke stad een andere invulling. In Rotterdam ligt het accent op de pioniersgeest en passie van de kunstenaars én hun verzamelaars. Het verhaal wordt verteld aan de hand van 300 topstukken, afkomstig uit de voormalige gerenommeerde privécollecties van Roland Penrose (1900-1984), Edward James (1907-1984), Gabrielle Keiller (1908-1996) en de huidige collectie van Ulla en Heiner Pietzsch die nog steeds in ontwikkeling is.

Stuwende kracht

De Britten Penrose en James waren een stuwende kracht achter het surrealisme. Ze verstrekten opdrachten en kochten surrealistisch werk aan toen musea er nog geen interesse voor hadden. De Schotse Keiller was een collectioneur met een goede neus voor bijzondere aankopen. Ze verzamelde ook veel tekeningen en bezat een uitgebreide bibliotheek met zeldzame boeken op het gebied van surrealisme. Het Duitse echtpaar Pietzsch bouwde in de afgelopen decennia een verzameling op van museale kwaliteit.

Fabuleuze vrouwen

De tentoonstellingsvormgeving is ontwikkeld door MAXWAN Architects + Urbanists. Door een eenvoudige, maar radicale architectonische ingreep is er in de 1.500 m2 grote Bodonzaal op de eerste verdieping een nieuwe verdeling ontstaan met vijf aparte ruimtes; voor elke verzamelaar één en een ruimte waar surreële thema’s worden uitgelicht als automatisme, begeerlijke objecten en fabuleuze vrouwen.

Extra programmering

Gek van surrealisme kent ook een uitgebreide extra programmering. Meteen naast de Bodonzaal is een presentatie van surrealisten uit de eigen collectie. Het museum verzamelt al decennia surrealistische werken en maakte tentoonstellingen over René Magritte, Man Ray en Salvador Dalí. Bij Collectie - surrealisme gaat het niet alleen om kunst, maar ook om schatten uit de bibliotheekcollectie zoals vlugschriften (‘papillons’) die kunstenaars op straat aan voorbijgangers uitreikten. Collectie – surrealisme laat zien dat surrealisme geen stijl of genre is, maar een mentaliteit die ook nu nog in het museum doorwerkt. Gedurende de looptijd van deze tentoonstelling voltooit het museum zijn bestandscatalogus over dit verzamelgebied.

Schatgraven

Daarnaast zijn overal in het museum presentaties te zien die op enigerlei wijze raken aan het surrealisme. Het Prentenkabinet toont een reeks bijzondere prenten van de negentiende-eeuwse graficus, schilder en beeldhouwer Max Klinger die zowel Giorgio de Chirico als de vroege surrealisten inspireerde. De Rotterdamse kunstenaar Paul van der Eerden tekent naar kunstenaars die indruk op hem hebben gemaakt, onder wie grote surrealisten als Dalí en Magritte. Aan de wandtapijten van Lizan Freijsen ligt het toeval ten grondslag; de grillige vormen zijn geïnspireerd op vlekken en schimmels.

Mexico

De in Mexico wonende en werkende Britse kunstenaar Melanie Smith heeft weer een hele andere band met het surrealisme; zij maakte een film over de fantastische architectuur die surrealistenverzamelaar Edward James in de Mexicaanse jungle heeft gebouwd. De Amerikaanse kunstenaar Rhonda Zwillinger tenslotte tooit objets trouvées met een schitterend harnas van glazen kralen. Aanvankelijk waren het vooral oude meubelstukken die ze in haar geboortestad New York tegenkwam; nu zijn het roestige werktuigen en botten van dieren die zij tijdens wandelingen door de woestijn vindt.

Ambassadeurs

Surrealisme is ooit begonnen als literaire beweging. Vandaar dat Museum Boijmans Van Beuningen bekende Nederlandse schrijvers heeft gevraagd als ambassadeurs van Gek van surrealisme, onder wie Roland Giphart, Kluun, Ellen Deckwitz en Elfie Tromp. Zij zullen zich gedurende de looptijd van de tentoonstelling op verschillende momenten een aantal verrassingsoptredens verzorgen, onder meer tijdens Museumnacht 010 op 4 maart.

Catalogus

Bij Gek van surrealisme hoort een fraaie catalogus. Deze is met dank aan de ringband en de cassette waarin het wordt gestoken eerder een object dan een boek. Net als in de tentoonstelling vormen de vier collecties het uitgangspunt. In essays wordt verteld hoe deze collecties tot stand zijn gekomen en hoe hun aankoop- en verkoopgeschiedenis verliep van 1924, het prille begin van het surrealisme, tot het heden. De catalogus is vormgegeven door Esther de Vries, telt 354 pagina’s, kost € 44,95 en is te koop in de museumwinkel en ook te bestellen via webshop.boijmans.nl